Nauka czytania - ćwiczenia i porady

Tymczasem uczeń w młodszym wieku szkolnym powinien stopniowo, poprzez czytanie płynne przechodzić do czytania biegłego i wyrazistego. Co to oznacza? Dziecko czyta tekst całymi wyrazami, prawidłowo je wymawiając. Nie opuszcza liter ani słów. Ten etap nasza pociecha powinna osiągnąć w końcu klasy pierwszej! W klasie drugiej i trzeciej dziecko stopniowo osiąga umiejętność czytania biegłego. Dzięki temu, kończąc pierwszy etap wczesnej edukacji, potrafi świadomie stosować odpowiednie  tempo czytania, zachowuje właściwy akcent logiczny w zdaniu, uwzględniania znaki przestankowe itp. I oczywiście czyta ze zrozumieniem. To jedna z ważniejszych cech biegłego czytania. Trzeba podkreślić, że rozumienie tekstu nie tylko umożliwia czytanie biegłe, ale je warunkuje.

Dzieci ze słabą umiejętnością czytania często dodatkowo: otrzymują słabe stopnie, łatwo ulegają frustracji, mają trudności z kończeniem zadań, charakteryzują się niską samooceną, miewają problemy z zachowaniem, częściej chorują, ponieważ są narażone na długotrwały lub zbyt silny stres, nie lubią szkoły, nie rozwijają swego pełnego potencjału umysłowego i emocjonalnego.

Niestety, bardzo często trudności związane z nauką czytania nie znikną magicznie, ale narastają w kolejnych klasach. Dlatego ważne jest, by jak najwcześniej zapewnić dziecku pomoc. Dzięki temu szybciej i łatwiej poradzi sobie z problemem.

Czytamy zawsze i wszędzie

Postarajmy się uczynić czytanie stałym elementem naszego dnia. Czytamy na głos wszystko: menu w restauracji, napisy na banerach, ulotki w aptekach, etykiety na produktach w sklepie, prognozę pogody, program telewizyjny. Czytaj dziecku, a potem zachęcaj je do samodzielnej zabawy ze słowami. Tekst do lektury znajdziemy wszędzie – w autobusie, na przystanku, w supermarkecie itd. Oczywiście treść nie musi być odpowiednia dla kilkulatka. Upewnij się, że w wolnych chwilach, twoja pociecha zawsze ma pod ręką coś do czytania, na przykład podczas oczekiwania na wizytę w przychodni lekarskiej.

Czyta mama, czyta tata

Jeżeli maluch od najwcześniejszych lat widzi, iż rodzic bez mała codziennie poświęca choć pół godziny na ciche czytanie, będzie go naśladował. Jednym słowem najlepszą inspiracją do sięgania po tekst pisany, jest przykład rodziców. Pamiętajmy, że zaledwie 15 minut codziennej praktyki wystarczy, by nasza pociecha poprawiła płynność czytania.

Korzystajmy z bibliotek publicznych, szkolnych, w szkołach językowych, przykościelnych, itd

Etapy rozwoju umiejętności czytania

Warto znać fazy rozwoju umiejętności czytania, oczekiwane w kolejnych etapach edukacji, by na bieżąco śledzić postępy i szybko zauważyć problemy naszego dziecka.
Sprawdzaj, czy dziecko rozpoznaje symbole graficzne, zapis liter, słów, prawidłowo odczytuje wyrazy (nie myli głosek, nie skraca grup spółgłoskowych itp.). Rozpoznaje i rozumie słowa oraz treść tego, co czyta. Warto przy okazji podkreślić, że czytanie polega na „spostrzeganiu i wyrażaniu znaków graficznych; rozumieniu treści tekstu; włączaniu znaczenia odbieranych symboli do posiadanego doświadczenia”.

Zabawa w czytanie

Aby pomóc dzieciom w doskonaleniu umiejętności czytania, warto do nauki włączyć element zabawy. Korzystaj z podręczników, programów komputerowych, gier, układanek, puzzli i innych materiałów edukacyjnych dostępnych w sklepach lub przygotowanych samodzielnie.

Chwalimy wysiłki

Reakcja rodziców, ich entuzjazm, ma ogromne znaczenie dla dziecka. Jeśli wykazujesz duże zainteresowanie, chwalisz postępy i wysiłek, twoja pociecha z większym przekonaniem będzie przystępowała do kolejnych prób czytania.

Rozumiem o czym czytam

Kiedy dziecko czyta ze zrozumieniem, powinno dostrzec, czy konkretne słowa tworzą sensowne zdanie. Jeśli tak nie jest, zadaj pytanie: „Czy to słowo ma sens w zdaniu?” Poproś o ponowną próbę odczytania poszczególnych słów a potem całego zdania.

Czytanie ze zrozumieniem poprawia się, gdy dziecko rozumie słowa w ich kontekście. Aby łatwiej zapamiętać  nieznane lub trudne słowa, poszukajcie opisu ich znaczenia w słowniku, uwzględniając różny kontekst zdania. Zachęcaj dziecko do przygotowania etykietek obrazkowych dla nowych słów. Ważne, by mały czytelnik starał się rozumieć nieznane słowa na podstawie wskazówek kontekstowych.

Kiedy dziecko ma trudności z czytaniem

Jeśli dziecko ma problem z czytaniem, proponuj mu łatwe teksty do lektury. Szukaj książek z ograniczoną liczbą trudnych wyrazów, podzielonych na krótkie podrozdziały, wyróżnione podtytułami, które wyraźnie mówią o czym będzie mowa w dalszej części opowiadania. Zwróć uwagę na zdania – ważne, by charakteryzowały się prostą składnią. Dużą pomocą są ilustracje – jasne i podkreślające wydarzenia oraz opisy. Poproś dziecko o streszczenie krótkiego fragment – co się wydarzyło? Kto był bohaterem? Jakie informacje są najważniejsze w przeczytanym opowiadaniu? Pomóż dziecku je odnaleźć w tekście. Zadawaj pytania pomocnicze, nawet bardzo szczegółowe. Pozwól mu czytać wolniej i nie poganiaj. Warto podkreślić, że słabiej czytające dzieci potrzebują zdecydowanie więcej pomocy ze strony rodzica, niż te, które dobrze sobie radzą. Zadawanie pytań, zwracanie uwagi na trudne słowa, wyjaśnianie niezrozumiałych – to konieczne działania, by pomóc twojej córeczce czy synkowi rozwinąć niełatwą umiejętność.

Wzrastanie w kulturze czytania w domu, w otoczeniu książek, czasopism i gazet, ma ogromne znaczenie dla przyszłego rozwoju umiejętności czytania. Ponadto, wyniki badań świadczą, iż czytanie na głos nie wystarcza. Warto, by rodzice zachęcali dzieci do samodzielnego, głośnego czytania i świadomie przekazywali swoim dzieciom określone metody doskonalenia umiejętności czytania. Wczesne zajęcia z czytania w domu dają dzieciom podstawę nauki czytania w szkole. W późniejszym okresie, czytanie w czasie wolnym i dla przyjemności doskonali te umiejętności. Jednym słowem: częste ćwiczenie czytania poprawia umiejętność czytania, doskonali rozumienie i zwiększa motywacja do systematycznego sięgania po lekturę.