Światowa Organizacja Zdrowia i brytyjscy urzędnicy ds. zdrowia poinformowali, że w próbkach ścieków w Londynie został wykryty wirus polio pochodzenia szczepionkowego typu 2 (VDPV2). Eksperci apelują do rodziców, by ci upewnili się, że ich dzieci są zaszczepione. Dlaczego to ważne?
Co to jest polio?
Polio (poliomyelitis) to wyniszczająca i potencjalnie śmiertelna choroba wirusowa, która dotyka głównie dzieci poniżej 5. roku życia. Znana jest także jako choroba Heinego-Medina, paraliż dziecięcy lub nagminne porażenie dziecięce.
Poliomyelitis to tak zwana choroba brudnych rąk, ponieważ przenosi się drogą fekalno-oralną, rzadziej poprzez skażoną wodę czy żywność lub drogą kropelkową. Wirus namnaża się w jelitach lub w neuronach w rdzeniu kręgowym, a infekcja grozi paraliżem nóg, a nawet śmiercią.
Obecnie nie ma lekarstwa na polio, przed chorobą chronią wyłącznie szczepienia. Dzięki nim liczba zachorowań od 1988 roku zmniejszyła się o 99 procent (wówczas polio występowało endemicznie w 125 krajach, a na całym świecie odnotowano 350 000 przypadków).
Chorobę wywołują trzy typy dzikiego wirusa polio (WPV). Dwa z nich, dziki wirus polio typu 2 (WPV2) oraz wirus polio typu 3 (WPV3) zostały zwalczone. Nadal jednak mamy do czynienia z dzikim wirusem polio typu 1 (WPV1) w Afganistanie i Pakistanie, skąd patogen może przenieść się do innych krajów (co uzasadnia potrzebę obowiązkowych, powszechnych szczepień).
Skąd wirus polio w ściekach?
Brytyjska Agencja Bezpieczeństwa Zdrowia (UKHSA) zakomunikowała, że izolaty wirusa zostały znalezione w „wielu próbkach ścieków pobranych z londyńskich oczyszczalni ścieków Beckton między lutym a czerwcem 2022 roku”. Zakład obejmuje duży obszar północnego i wschodniego Londynu, w którym mieszka około 4 milionów ludzi.
Każdego roku w ściekach znajdowana jest niewielka ilość wirusa polio, tym razem jednak szczątki patogenu okazały się spokrewnione genetycznie. To sugeruje, że ten rozprzestrzenia się pomiędzy osobami blisko ze sobą powiązanymi.
Eksperci Brytyjskiej Agencji Bezpieczeństwa Zdrowia (UKHSA) uważają, że wirus został przywieziony do kraju przez kogoś, kto niedawno szczepił się przeciw polio szczepionką zawierającą "żywego", osłabionego wirusa.
Wirus polio, którego szczątki znaleziono w londyńskich ściekach, nie jest typem dzikiego patogenu. To wariant osłabiony, pochodzący z doustnych, tak zwanych "żywych" (zawierających osłabione, pozbawione zjadliwości drobnoustroje) szczepionek starszej generacji (OPV). Tego typu szczepionki stosuje jeszcze kilka krajów na świecie (Polska w 2016 roku wycofała się z ich podawania na rzecz inaktywowanej szczepionki zwanej IPV, w której skład wchodzi nieaktywny, "zabity" wirus).
Dlaczego wykrycie polio niepokoi?
Wirus polio został wyizolowany wyłącznie z próbek środowiskowych. Jednak choć nie stwierdzono przypadków polio u ludzi w Wielkiej Brytanii, gdzie wyniszczająca choroba została wyeliminowana dwie dekady temu, naukowcy podkreślają, że każda forma patogenu jest zagrożeniem dla dzieci na całym świecie. Może się zdarzyć, że szczepionka, która zawiera niewielkie ilości osłabionego, ale żywego polio, wywoła sporadyczne epidemie. Dlaczego tak się dzieje?
- Wirus wywodzący się ze szczepionek znajdowany jest rzadko, a ryzyko dla ogółu społeczeństwa bardzo niskie. Potencjalnie może się jednak rozprzestrzeniać, szczególnie w grupach, w których poziom zaszczepienia przeciw polio jest niski - powiedziała dr Vanessa Saliba, konsultant epidemiolog UKHSA.
Doustna szczepionka przeciw polio (OPV) replikuje się w jelitach i może być przekazana innym osobom przez wodę skażoną kałem. Oznacza to, że nie szkodzi dziecku, które zostało zaszczepione, ale może zarazić ludzi w miejscach, w których poziom higieny i szczepień jest niski. Tym samym u osób niezaszczepionych przeciwko polio ten wariant wirusa może wywołać poważną chorobę i paraliż.
Według WHO na całym świecie w 2020 roku odnotowano 959 potwierdzonych przypadków VDPV2.
Odkrycie w próbkach ścieków z Londynu sugeruje, że - jak twierdzą eksperci - może występować zlokalizowane rozprzestrzenianie się wirusa polio, najprawdopodobniej wśród osób, które nie są na bieżąco szczepione.
Stąd apel do rodziców: sprawdźcie historię szczepień i upewnijcie się, że wasze dzieci są w pełni zaszczepione.
- Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania dalszemu rozprzestrzenianiu się jest sprawdzenie historii szczepień, zwłaszcza małych dzieci, aby sprawdzić, czy szczepienie przeciwko polio zostało uwzględnione – powiedziała Kathlene O'Reilly.