Naukowcy z University of Illinois Urbana-Champaign odkryli, że nieodpowiednie odżywianie oraz dorastanie w chaotycznym środowisku domowym może negatywnie wpływać na funkcjonowanie wykonawcze małych dzieci. Mowa o umiejętnościach poznawczych wyższego rzędu związanych z pamięcią i kontrolą emocjonalną.
Opublikowane w czasopiśmie Nutrients badanie opierało się na obszernych danych zebranych od opiekunów dzieci, w tym na kwestionariuszu dotyczącym żywienia, który oceniał, jak często każde dziecko spożywa różne świeże i przetworzone produkty spożywcze.
Opiekunowie wypełnili również inwentarz behawioralny, który brał pod uwagę różne wymiary funkcji wykonawczych, takie jak to, czy dziecko łatwo ulegało przebodźcowaniu lub czy miało nawracające problemy z zabawą lub zbyt głośnym mówieniem.
Ponadto opiekunowie odpowiadali na pytania dotyczące sytuacji rodzinnej, na przykład czy środowisko wychowawcze dziecka jest zwykle ciche, a tryb życia przewidywalny, czy też dominuje w nim nadmiar bodźców i dezorganizacja.
Badanie uznano za nowatorskie, ponieważ koncentrowało się na dzieciach w wieku, w którym rozwijały te niezbędne umiejętności oraz kiedy nawyki żywieniowe i środowisko domowe mogą odgrywać kluczową rolę.
- Dzieci zaczynają szybko rozwijać funkcje wykonawcze w wieku 2-5 lat, a my chcieliśmy przyjrzeć się temu początkowemu okresowi, kiedy rodzice podejmowali krytyczne decyzje związane z jedzeniem i wpływem, jaki miały one na zdolności poznawcze dzieci – powiedziała pierwsza autorka Samantha Iwiński.
Wcześniejsze badania z nastolatkami łączyły chaos w domu z problemami behawioralnymi i słabymi wynikami zadań związanych z podstawowymi wymiarami funkcji wykonawczych, takimi jak zdolność koncentracji i kontrolowania własnych emocji.
Według ankiet wypełnionych przez opiekunów dzieci w wieku od 18 miesięcy do 2 lat, które spożywały większe ilości słodkich przekąsek i przetworzonej żywności, częściej miały problemy z podstawowymi elementami funkcji wykonawczych, takimi jak pamięć robocza czy zdolności planowania i organizowania. W badaniu wzięło udział prawie 300 rodzin.
Analizy sugerują, że złe odżywianie – w tym regularne spożywanie różnych przekąsek i przetworzonej żywności – jest związane z obniżoną wydajnością poznawczą i zachowaniem małych dzieci.
- Zauważyliśmy, że wyższe spożycie tych pokarmów było związane z niższym poziomem niektórych wskaźników, w tym kontroli emocjonalnej, hamowania oraz planowania i organizowania – powiedziała Iwiński.
Duże znaczenie dla rozwoju zdolności poznawczych dzieci ma też tryb życia i środowisko domowe.
- Dzieci mogą nie rozumieć otaczających ich sygnałów, gdy otoczenie jest hałaśliwe lub zdezorganizowane, a brak rutyny i konsekwencji może wpływać na ich uwagę i regulację emocji. Młodzi ludzie mogą nie być w stanie interpretować wskazówek i odpowiednio reagować w niektórych sytuacjach społecznych i emocjonalnych.
Aby złagodzić potencjalny negatywny wpływ na zdolności poznawcze dzieci, Iwiński zasugerowała, aby programy profilaktyczne koncentrowały się na działaniach i wsparciu rodziców. Powinny pomagać im wprowadzać zdrowe nawyki i ograniczać spożywanie przez dzieci przekąsek i mniej zdrowej żywności. Uczulać także, jak duze znaczenie ma codzienna rutyna i przewidywalność dnia.
- Odkrycia te podkreślają znaczenie zarówno dobrego odżywiania, jak i zdrowego środowiska domowego w promowaniu najlepszego rozwoju poznawczego dzieci - powiedział współautor Kelly Freeman Bost, profesor rozwoju dziecka i psychologii.