Na przestrzeni ostatnich lat znacznie wzrosła liczba programów telewizyjnych skierowanych do najmłodszych dzieci. Jednocześnie czas spędzany przed ekranem w przypadku niemowląt i dzieci do 2. roku życia podwoił się. Jaki to wpływa na ich rozwój?
Badanie opublikowane w Frontiers in Psychology, podczas którego analizowano wpływ używania ekranu na rozwój poznawczy małego dziecka dowodzi, że korzystanie z telewizora, komputera czy urządzenia mobilnego nie zawsze jest szkodliwe, a może wręcz przynosić korzyści. Wiele zależy od kontekstu i treści.
Naukowcy z University of Portsmouth i Paris Nanterre University we Francji przeanalizowali 478 badań opublikowanych w ciągu ostatnich dwóch dekad. Ich odkrycia wykazały, że wczesny kontakt z telewizją może być szkodliwy dla zabawy, rozwoju mowy i funkcji wykonawczych, szczególnie u niemowląt.
Dr Eszter Somogyi z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Portsmouth powiedziała:
- Przywykliśmy do teorii, że ekspozycja na ekran może wyrządzić poważne szkody w rozwoju dziecka. To prawda, jednak nasze badanie sugeruje, że należy skupić się nie na ilości, a na kontekście i jakości tego, co ogląda dziecko.
Zbyt skomplikowana bądź nieodpowiednia do wieku narracja, szybkie tempo edycji i natłok bodźców może utrudnić dziecku wyodrębnianie lub uogólnianie informacji. Jednak gdy na ekranie pojawia się treść odpowiednia dla wieku dziecka, prawdopodobnie przyniesie to pozytywny efekt, zwłaszcza gdy obraz jest przemyślany i skonstruowany tak, aby zachęcać do interakcji.
Badania pokazują również, że czas spędzony przed ekranem przynosi dziecku najwięcej korzyści, gdy seansowi towarzyszy rodzic lub inny dorosły, z którym dziecko może rozmawiać i zadawać pytania.
- Rodziny bardzo się różnią pod względem nastawienia do mediów i korzystania z nich – wyjaśniła dr Somogyi. - Te różnice w kontekście oglądania odgrywają ważną rolę w określaniu siły i charakteru wpływu telewizji na rozwój poznawczy dzieci.
Oglądanie telewizji z dzieckiem oraz komentowanie tego, co pojawia się na ekranie, może pomóc w lepszym zrozumieniu treści, wzmacniając efekt programów edukacyjnych. Wspólne oglądanie może również przyczynić się do rozwoju umiejętności konwersacyjnych. Podsuwa też dzieciom wzór do naśladowania odpowiednich zachowań podczas oglądania telewizji.
Chociaż odpowiedni rodzaj treści może przynieść więcej pożytku niż szkody, naukowcy ostrzegają, że oglądanie telewizji nie powinno zastępować innych czynności, takich jak zabawa, kontakty towarzyskie czy inne dziecięce aktywności.
Dr Bahia Guellaï z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Paris Nanterre dodała:
- Ważnym przesłaniem jest to, że opiekunowie powinni pamiętać o nowych technologiach. Telewizja lub smartfony powinny być używane jako potencjalne narzędzia do uzupełniania niektórych interakcji społecznych z małymi dziećmi, ale nie po to, by je zastąpić.
Konieczne jest zatem zwrócenie uwagi opiekunów dzieci – zwłaszcza najmłodszych, w wieku poniżej 3 lat - o zagrożeniach związanych z długotrwałym narażeniem na oglądanie telewizjiw niewłaściwym kontekście. To pomoże zapobiegać sytuacjom, gdy ekrany są traktowane jak substytut opieki nad dziećmi (tak jak to często miało miejsce podczas pandemii).