Większość kobiet ciężarnych oraz tych, które planują dziecko jest przekonana, że zakażenie wirusem HIV to problem, który ich nie dotyczy. To błąd. Jeśli chcesz być odpowiedzialną mamą, zrób test na HIV. Dzięki niemu możesz ocalić i siebie, i dziecko. Dziś HIV to nie wyrok. Jednak by cieszyć się zdrowiem, konieczne jest jednak leczenie.
Co to jest HIV i AIDS?
HIV to wirus nabytego niedoboru lub upośledzenia odporności, który niszczy układ immunologiczny. Sprawia, że organizm przestaje bronić się przed chorobami. Nieleczone zakażenie HIV może prowadzić do rozwoju zespołu nabytego niedoboru odporności, czyli AIDS. W takiej sytuacji pojawiające się infekcje i nowotwory mogą prowadzić do śmierci.
Obecnie stwierdzenie zakażenia HIV nie jest już wyrokiem śmierci, tak jak w poprzednich dekadach. Rozpoznaną chorobę można i trzeba leczyć, by móc z nią żyć. Kołem ratunkowym jest nowoczesna terapia antyretrowirusowa.
Obecnie w Polsce z wirusem HIV mieszka około 20 tysięcy osób. Wielu zakażonych żyje w nieświadomości.
Przyczyny zakażenia wirusem HIV
Zakażenie HIV najczęściej zakażenie stwierdzane jest wśród dorosłych, w populacji osób w okresie prokreacyjnym, to jest w wieku pomiędzy 20. a 39. rokiem życia.
Warto pamiętać, że jeśli chodzi o HIV i AIDA, obecnie nie istnieją już grupy ryzyka, a jedynie ryzykowne zachowania. Zmienił się także profil osób, które zakażają się wirusem HIV. O ile wcześniej byli to głównie narkomani, o tyle obecnie rośnie liczba zakażonych poprzez kontakty heteroseksualne.
Do zakażenia wirusem HIV może dojść wyłącznie poprzez:
- krew: gdy zakażona krew dostanie się na uszkodzoną skórę, błonę śluzową (do oka, nosa, jamy ustnej, na narządy płciowe) lub gdy zostanie wstrzyknięta podczas używania wspólnych z innymi igieł i strzykawek,
- kontakty seksualne. Zapobiega temu stosowanie prezerwatyw.
W przypadku dzieci wirus może się przenieść z matki na dziecko: w ciąży, w czasie porodu i karmienia piersią. Droga odmatczyna stanowi około 90 procent wszystkich rozpoznań. Młodzi dorośli i starsze dzieci mogą zakazić się takimi samymi drogami jak osoby dorosłe.
Najczęściej do zakażenia odmatczynego dochodzi w okresie okołoporodowym. Istnieje także możliwość zakażenia wewnątrzmacicznego przez łożysko (zwykle > 20 tygodnia ciąży).
Szacuje się, że ryzyko zakażenia noworodka w czasie ciąży u nieleczonej kobiety z HIV wynosi około 30 procent, a w trakcie porodu nawet 70 procent. Można temu zapobiec.
Badanie HIV w ciąży
Jeżeli jesteś w ciąży lub planujesz dziecko, zrób badanie na HIV. To ważne.
Badanie na obecność przeciwciał anty-HIV powinno zostać wykonane dwukrotnie: do 10. tygodnia ciąży oraz między 33. a 37. tygodniem. Taki test pozwala na wczesne wykrycie zakażenia HIV. Badanie w ciąży jest bezpłatne, nawet u pacjentki, która nie jest ubezpieczona. Nie jest obowiązkowe, choć lekarz ma obowiązek je zaproponować. Test powinien też wykonać przyszły ojciec.
Badanie można wykonać w laboratorium diagnostycznym, w punkcie pobrań, które oferuje test na HIV, a także w jednym z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych zlokalizowanych na terenie całego kraju.
Zakażenie HIV a ciąża
Gdy ciężarna jest zakażona wirusem HIV, a o tym nie wie i nie poddaje się leczeniu, ryzyko przeniesienia odmatczynego wynosi 30 procent. Jednak kobiety z HIV lub z partnerem HIV mogą zostać rodzicami zdrowego dziecka. Warunkiem jest leczenie.
W przypadku uzyskania dodatniego wyniku badania na HIV ciężarna pozostaje pod opieką ginekologa oraz specjalisty zajmującego się terapią zakażeń HIV. Prowadzona terapia antyretrowirusowa (ARV) sprawia, że ryzyko zakażenia dziecka w czasie ciąży i porodu wynosi 1 procent. Leki podawane ciężarnym zakażonym HIV są bezpieczne zarówno dla nich, jak i dla dzieci.
W Polsce leczenie osób zakażonych HIV i chorych na AIDS prowadzone jest od 2001 roku w ramach programu polityki zdrowotnej ministra zdrowia pod nazwą „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce”. Na koniec października 2020 roku leczeniem ARV objętych było około 13 351 pacjentów, w tym 96 dzieci i 48 kobiet w ciąży.
Poród kobiety z HIV
Poród kobiety z HIV jest prowadzony zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS. Jeżeli wiremia jest poniżej 50 kopii wirusa na mililitr w trzecim trymestrze ciąży (dzięki leczeniu we krwi jest go niewiele), kobieta może rodzić naturalnie. Jeżeli wiremia jest wyższa lub nieznana, rekomenduje się zakończenie ciąży poprzez cesarskie cięcie.
Karmienie piersią u matek z HIV
Po porodzie najczęstszą drogą transmisji wirusa jest karmienie piersią, podczas którego ryzyko wynosi średnio 1 procent na każdy miesiąc. To dlatego, pomimo wielu korzyści płynących z karmienia naturalnego, kobiety zakażone wirusem HIV powinny zrezygnować z karmienia piersią.
Ryzyko transmisji HIV podczas laktacji wynosi 10-60 procent, w zależności od długości okresu karmienia. Przy karmieniu piersią ponad 6 miesięcy lub karmieniu mieszanym wzrasta do około 50 procent.
Od 1988 roku dzień 1 grudnia jest obchodzony jako Światowy Dzień AIDS.