Ciąża pozamaciczna inaczej nazywana
ciążą ektopową jest każda ciąża, która rozwija się poza jamą macicy. Najczęssrzą postacią jest ciąża rozwijająca się w jajowodzie (około 99%), rzadziej miejscem zagnieżdżania może być jajnik oraz inne narządy jamy brzusznej lub obszar szyjki macicy. Ciąża ektopowa występuje najczęśćiej u kobiet między 26 a 30 rokiem życia. Przyjmuje się, że na każde 100 porodów występuje 1 ciąża ektopowa.
Czynników ryzyka rozwoju ciąży pozamacicznej:
-stany zapalne narządów miednicy małej
-zabiegi operacyjne jajowodów i jajników
-choroby przenoszone drogą płciową (zakażenie dwoinką rzeżączki, Chlamydie i Mycoplasma hominis)
-stosowanie antykoncepcyjnych wkładek wewnątrzmacicznych
-stymulacje owulacji w terapii niepłodności
Rodzaje ciąży pozamacicznej:
-ciąża jajowodowa -Implantacja zapłodnionej komórki jajowej w obrębie jajowodu
-ciąża brzuszna - Rozwój jaja płodowego, które może zagnieżdzić sie na każdym narządzie w obrębie jamy otrzewnej.
Głównym
objawem ciąży są bóle brzucha umiejscowione głównie w podbrzuszu. Objawy ze strony przewodu pokarmowego taki jak wymioty, nudności, zaparcia, biegunki często towarzyszą ciąży brzusznej i mogą utrzymywać się przez długi okres.
Ciąża jajowodowa czyli implantacja zapłodnionej komórki jajowej w obrębie jajowodu w zależności od części jajowodu w którym dochodzi do zagnieżdżenie może rozwijać się w bańce, cieśni czy śródściennie. W warunkach prawidłowych zapłodnienie komórki jajowej przez plemnik następuje najczęściej bańce jajowodu i stąd powstała zygota przemieszcza się w kierunku jamy macicy. W przypadku jeżeli przeszkody na drodze wędrówki komórki jajowej lub przy zaburzeniu perystaltyki jajowodu zagnieżdżenie zygoty następuje w jajowodzie.
Donoszenie ciąży jajowodowej jest bardzo rzadkie. Najczęściej w przebiegu ciąży jajowodowej dochodzi do poronienia trąbkowego lub pęknięcia jajowodu. Sposób zakończena zależy głównie od miejsca zagnieżdżenia zarodka. W przypadku zarodka zagnieżdżonego w szerokiej bańce jajowodu wówczas najczęściej dochodzi do poronienia trąbkowego natomiast jeżeli zarodek zagnieżdził się w cieśni lub w odcinku śródściennym jajowodu wówczas zwykle dochodzi do pęknięcia jajowodu.
W poronieniu trąbkowym, do którego dochodzi zwykle w przypadku zarodka zagnieżdżonego w szerokiej bańce jajowodu warunki dla rozwoju jaja płodowego są pod każdym względem niekorzystne w wyniku czego dochodzi do powolnego obumierania a po kilku tygodniach do poronienia w
czasie , którego jajo płodowe zostaje wydalone tą samą drogą, którą komórka jajowa dostała się do jajowodu.
W przypadku ciąży jajowodowej rozwijającej się w części cieśniowej jajowodu lub w odcinku śródściennym dochodzi do
uszkodzenia ściany jajowodu w wyniku czego natępuje pęknięcie jajowodu. Zawsze towarzyszy temu uszkodzenie większych naczyń krwionośnych z krwawieniem do jamy otrzewnowej, które jest zawsze stanem zagrożenia życia.
Główną przyczyną przeszkody w jajowodzie uniemożliwiającej dalszą wędrówkę zygoty są:
-zlepy w obrębie fałdów błony śluzowej tworzące sieć
-drążące ubytki błony śluzowej jako następstwo wygojonych ropni szczególnie po rzeżączkowym zapaleniu jajowodu, po poronieniach gorączkowych i po zakażeniach połogowych
-zachyłki ściany jajowodu
-endometrioza powodująca powstanie zwążeń i labiryntu uchyłków
-operacje na macicy powodujące zagięcie jajowodu Kolejną przyczyną uniemożliwiającą dalszą wędrówkę zygoty jest zaburzenie perystaltyki jajowodów. Obecnie jako przyczynę częstszego występowania ciąż jajowodowych uważa się zaburzenie perystaltyki jajowodu spowodowane obecnością wkładki wewnątrzmacicznej.
Objawy ciąży jajowodowej zostały podzielone na trzy stadia:
-Stadium bezobjawowe (nienaruszona ciąża jajowodowa)
Bardzo często trudno jest w tym okresie odróżnić ciążę wewnątrzmaciczną od pozamacicznej.
-Stadium skąpoobjawowe (krwawienie do jajowodu)
Pierwszym objawem pojawiającym się po około 6-8 tygodniach od ostatniej miesiączki, kiedy jajo płodowe zaczyna obumierać jest krwawienie czasem plamienie z macicy z towarzyszącym jednostronnym bólem w podbrzuszu po tej stronie po której doszło do zagnieżdżenia jaja płodowego w jajowodzie. Często jednak pęknięcie jajowodu nie jest poprzedzone krwawieniem, natomiast rzadko stwierdza się brak krwawienia przed poronieniem trąbkowym.
-Stadium podrażnienia otrzewnej (krwawienie z jajowodu)
Poronienie trąbkowe w wyniku którego dochodzi do krwawienia z jajowodu charakteryzuje się bólem po stronie jednych przydatków oraz w okolicy odbytu i podczas oddawania gazów. Często dochodzi do wielokrotnych nagłych osłabnięć w wyniku podrażnienia otrzewnej wypłuwająca krwią, twarz jest blada, następuje
przyspieszenie tętna a w badaniu ginekologicznym stwierdza się krwiak jajowodu, krwiak okołojajowodowy lub krwia zamaciczny
W przypadku pęknięcia jajowodu dochodzi do nagłego, niespodziewanego napadu bólu z rowijającym się wstrząsem (bladość, słabe tętno, trudnści w oddychaniu, zimny pot, bolesny brzuch). Wstrząs, który jest stanem zagrożenia życia jest spowodowany nagłym wypełnieniem jamy brzusznej dużą ilością krwi.
Rozpoznanie
Klasyczne
testy ciążowe nie są przydatne, gdyż w 50% przypadków daję fałszywie ujemne wyniki. Dopiero badanie ß podjednostki hCG umożliwi nam lepszą, ale też nie 100% weryfikację ciąży. Nasze podejrzenie ciąży pozamacicznej może potwierdzić badanie USG, w którym nie stwierdza się w jamie macicy pęcherzyka ciążowego. Trzeba pamiętać, że w badaniu USG przeprowadzonym w miarę nowoczesnym aparatem, pęcherzyk ciążowy uwidacznia się dopiero około 5-6 tygodnia ciąży. Każdą pacjentkę z podejrzeniem ciąży pozamacicznej należy skierować do szpitala i dopiero tam weryfikować diagnozę. Gdy ciąża ektopowa nie daje objawów klinicznych takich jak krwawienie do jamy brzusznej, a pacjentka nie chce być w ciąży możemy wyłyżeczkować jamę macicy, a wyskrobiny dać do badania hist. Przemiana doczesnowa endometrium i brak resztek jaja płodowego potwierdzi istnienie ciąży ektopowej.
Dla rozpoznania ciąży pozamacicznej bardzo ważny jest dokładnie zebrany wywiad, który musi uwzględniać wszystkie szczegóły dotyczące krwawienia i ciąży.
Podejrzenie ciąży pozamacicznej jest wskazaniem do wykonania oznaczenia beta-HCG we krwi matki, dzieki czemu można stwierdzić ciążę już po kilku dniach od zagnieżdżenia jaja. Badanie USG pozwala na wykluczenie ciąży wewnątrzmaciznej oraz często pozwala na stwierdzeniu jaja płodowego poza macicą oraz krwi w zagłęginiu odbytniczo-macicznym ( zatoka Douglasa ). Wykonanie badania ultrasonograficznego przezpochwowego pozwala na dostarczeniu pewniejszych danych na temat umiejscowienia ciąży.Często konieczne jest dla rozpoznania lub jego wykluczenia wykonanie badania laparoskopowego polegającego na oglądaniu jamy otrzewnej, jajników, macicy i jajowodów.W przypadku podejrzenia ciąży pozamacicznej z rozwijającym się lub rozwiniętym wstrząsem łatwiejsze niż laparoskopia może być wykonanie nakłucia zagłębienia odbytniczo-macicznego przez tylne sklepienie pochwy. Jeśli podczas tego zabiegu wydobywa się krew to prawdopodobne jest rozpoznanie ciąży pozamacicznej natomiast przy braku krwi nie można jej wykluczyć.
Leczenie
(W każdym przypadku ciąży pozamacicznej konieczna jest laparotomia czyli otwarcie jamy otrzewnej. W czasie zabiegu najczęściej usuwa się jajowód, starając się zachować jajnik, a w celu uniknięcia zrostów wykonuje się dokładną toaletę jamy brzusznej. W niektórych przypadkach istnieje możliwość zachowania jajowodu.)
W przypadkach pacjentek z podejrzeniem ciąży ektopowej w dobrym stanie ogólnym można wdrożyć leczenie zachowawcze Methotrexatem.
Najczęściej jednak mamy do czynienia z ciężarną, która zgłosiła się do nas z powodu objawów ostrego brzucha. Gdy objawy subiektywne i badanie hCG potwierdzą istnienie ciąży, a USG nie uwidoczni jej w jamie macicy należy spróbować również za pomocą USG zlokalizować pęcherzyk ciążowy w jajowodach, co zazwyczaj jest niezmiernie trudne. W zatoce Douglasa możemy zaobserwować obecnośc płynu. Aby przekonać się o jego charakterze należy przez tylne sklepienie pochwy nakłuć ją i odessać zawartość. Obecność krwi potwierdzi diagnozę pękniętej ciąży ektopowej. Gdy jesteśmy pewni, co do lokalizacji ciąży ektopowej możemy spróbować usunąć ją w laparoskopie. Jednakże w większości przypadków musimy otworzyć jamę brzuszną. Najczęstszą lokalizacją ciąży ektopowej jest jajowód. W zależności od stanu drugiego jajowodu i planów pacjentki, co do dalszych ciąż możemy go usunąć lub spróbować wyłuszczyć jajo płodowe i wykonać plastykę jajowodu. Ciąża ektopowa może występować również w jajniku, jamie brzusznej, szyjce macicy lub innych miejscach gdzie jej odnalezienie jest bardzo trudne. Pęknięta ciąża ektopowa stanowi zagrożenie dla życia pacjentki, to też tego rozpoznania nigdy nie należy bagatelizować.
Co najważniejsze:
PO CIĄŻY POZAMACICZNEJ JEST SZANSA NA ZDROWE DZIECKO !!!!!!
Zatem główki do góry babeczki!