Przyczyny dysplazji
Dotychczas nie stwierdzono jednej zasadniczej i jasno określonej przyczyny powstawania dysplazji biodra.
Ma ona na pewno uwarunkowania genetyczne związane z płcią (występuje około 6 razy częściej u dziewczynek) i dziedziczy się w około 25 % przypadków.
Czasami wadliwy rozwój biodra jest wynikiem niewłaściwej pielęgnacji dziecka.
Wykrywanie
Wrodzoną dysplazję stawów biodrowych można stwierdzić tuż po urodzeniu i jest to najlepszy moment do rozpoczęcia jej leczenia. Zasadnicze objawy to:
• ograniczenie odwodzenia w bok nóżki zgiętej w biodrze do kąta prostego,
• objaw przeskakiwania będący wyrazem niestabilności stawu i jego tendencją do zwichnięcia w niektórych ułożeniach nóżki
Właściwe rozpoznanie dysplazji wymaga badania przez lekarza ortopedę lub przeszkolonego pediatrę, którzy mogą stwierdzić inne, trudniej zauważalne objawy, jak nadmierną ruchomość rotacyjną biodra, wiotkość torebki stawowej, wgłębienie w pachwinie czy wyczuć palcem nieobecność głowy kości udowej w panewce. Jeżeli wspomniane objawy są mocne nasilone mogą być również zauważone przez rodziców, np. utrzymywanie nóżek w przywiedzeniu utrudniającym założenie pieluchy, lub wyczuwalne przeskakiwanie w pachwinie przy przewijaniu dziecka. Takie spostrzeżenia powinny skłonić do szukania pilnej pomocy lekarskiej gdyż opóźnienie leczenia nawet o kilka dni może je niepotrzebnie wydłużyć o wiele tygodni.
W późniejszym okresie (powyżej 6-8 tygodnia życia) dołącza się często asymetria fałdów na nóżkach. Powstaje ona na skutek wychodzenia głowy kości udowej z panewki ku górze dającego pozorny skrót kończyny i wytworzenie się w ten sposób jakby nadmiaru skóry. Od momentu zwichnięcia się biodra brak leczenia powoduje utrwalenie się wadliwego ustawienia stawu. Widać wtedy wyraźnie nierówną długość kończyn, a ograniczenie odwodzenia może czasowo ustąpić.
W przypadku wątpliwości co do rozpoznania choroby należy wykonać badanie USG (ultrasonografia) lub rentgenowskie. Rozstrzygają one definitywnie o rozpoznaniu i pozwalają kontrolować przebieg leczenia.
Z reguły uważa się, ze do rozpoznania dysplazji do 2-3 miesiąca życia korzystniejsze i bezpieczniejsze dla dziecka jest wykonanie USG, powyżej 3 miesiąca – USG lub rentgen, do śledzenia postępu leczenia – USG, a do ostatecznej oceny po zakończeniu leczenia - rentgen.
Okres życia Objawy niepokojące Postępowanie zapobiegawcze Przypuszczalne schorzenie i najczęstsze sposoby leczenia
0-2 tydzień twarde zgrubienie na obojczyku nie należy czekać-konieczne badanie specjalistyczne okołoporodowe złamanie obojczyka – zawijanie kończyny górnej pieluchą
0-2 tyg. jedna z rączek leży bezwładnie nie należy czekać-konieczne badanie specjalistyczne okołoporodowe porażenie splotu barkowego – rehabilitacja, czasem leczenie operacyjne
0 – 1 miesiące utrzymywanie główki skręconej w jedną stronę, z wyczuwalnym zgrubieniem na szyi nie należy czekać-konieczne badanie specjalistyczne okołoporodowe uszkodzenie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowatego - strukturalny kręcz szyi - – masaże, maści, ćwiczenia rozciągające mięśnie szyi, często operacja w drugim roku życia
0 – 3 miesiące utrzymywanie główki skręconej w jedną stronę, bez wyczuwalnych zgrubień na szyi układanie dziecka w taki sposób, aby wszelkie bodźce dochodziły do niego z odwrotnej strony, niż ta, w którą skręca ono głowę. Przy braku poprawy po 3-4 tyg. - badanie specjalistyczne ułożeniowy kręcz szyi – masaże, ćwiczenia rozciągające mięśnie szyi
0 – 3 miesiące stópki skręcone do środka i opuszczone w dół delikatne ruchy rozciągania stóp i sprowadzania ich do normalnej pozycji, powtarzane wielokrotnie w ciągu dnia. Przy braku poprawy po 2 tyg. - badanie specjalistyczne stopy końsko-szpotawe – masaż, gipsy korekcyjne, plastikowe szyny korekcyjne do zakładania ,
czasem leczenie operacyjne pod koniec pierwszego roku życia, niekiedy wcześniej
0 – 6 miesięcy asymetryczne, nierówne fałdy na udach i pośladkach, wyczuwalne przeskakiwanie w pachwinie przy zmianie pieluchy nie należy czekać-konieczne badanie specjalistyczne dysplazja bioder lub zwichnięcie – wkładki, poduszki odwodzące, czasem leczenie szpitalne na wyciągu, nastawienie zwichnięcia w znieczuleniu i unieruchomienie w gipsie, przy braku powodzenia -leczenie operacyjne, w zaniedbanych przypadkach bardzo rozległe.
0 – 6 miesięcy możliwość swobodnego zgięcia stóp do góry tak, że grzbietem dotykają one podudzia nie należy czekać-konieczne badanie specjalistyczne stopy piętowe – najczęściej szyny plastikowe do przymocowywania bandażem na kilkanaście godzin w ciągu doby.
0-12 m-c zaczerwienienie i obrzęk na którejkolwiek z kończyn, ból przy dotykaniu, niepokój dziecka nie należy czekać-konieczne badanie specjalistyczne zapalenie kości- leczenie szpitalne , antybiotyki, bardzo często leczenie operacyjne
2-12 m-c wywinięte do góry dolne żebra z przodu, duże ciemię, pocenie się dziecka podczas karmienia konieczne badanie specjalistyczne – pediatra i ortopeda krzywica – zwiększone dawki witaminy D3
wrodzone deformacje klatki piersiowej –w pierwszych latach życia tylko obserwacja
6-12 m-c w pozycji siedzącej nierówne plecy, asymetryczne łopatki unikać noszenia dziecka na jednej ręce, przy braku poprawy po 4 tyg. – badanie specjalistyczne skolioza wrodzona – leczenie przeważnie operacyjne w 4 – 6 roku życia, lub wcześniej jeżeli wada szybko pogłębia się
