Kangurowanie. Co to jest i jak wpływa na noworodki i niemowlęta

Kangurowanie (Kangaroo Mother Care) to najlepszy i najbardziej naturalny sposób opieki nad noworodkiem i niemowlakiem, który polega na bezpośrednim kontakcie fizycznym z rodzicem, goła skóra do gołej skóry (kontakt skóra do skóry - SDS). Nazwa nawiązuje do obserwacji świata zwierząt, a szczególnie kangurów, które rodzą się w stanie embrionalnym, a dorastają i dojrzewają w torbie matki.

Na czym polega kangurowanie? Według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia kangurowanie powinno rozpocząć się tuż po porodzie, po osuszeniu ciała dziecka i założeniu mu czapeczki oraz pieluchy, a trwać do pierwszego karmienia piersią. Wszelkie czynności, takie jak pomiary i ważenie, powinny być przełożone na później.

Jak wygląda kangurowanie? Dziecko zostaje położone w pozycji pionowej lub półpionowej na klatce piersiowej mamy lub taty, w okolicy piersi. Przylega swoim ciałem do skóry rodzica, a jego ucho znajduje się nad sercem mamy czy taty (kangurować mogą także ojcowie).

Obowiązujące zalecenia Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej mówią, iż kontakt „skóra do skóry” matki i dziecka powinien trwać nieprzerwanie od pierwszej minuty życia dziecka do zakończenia pierwszego karmienia.

Pierwsze kangurowanie po porodzie powinno trwać do zakończenia pierwszego karmienia. A później? Dzieci zdrowe i urodzone w terminie powinny być kangurowane co najmniej 1 godzinę dziennie. Zaleca się, by kontakt „skóra do skóry” był kontynuowany przez pierwsze 3 miesiące życia dziecka. Kangurowanie ma największe znaczenie przez pierwsze dwie godziny po urodzeniu.

Kangurowanie (Kangaroo Mother Care), czyli kontakt „skóra do skóry”, jest oficjalną praktyką medyczną. Jej standardy, wytyczne oraz szczegółowe warunki zostały opracowane w 2003 roku przez Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). WHO zaleca kangurowanie wszystkich noworodków bez względu na wiek płodowy, czyli i wcześniaków, i noworodków donoszonych. W szczególnych przypadkach kontakt „skóra do skóry” może zostać opóźniony, ale nigdy nie powinien być udaremniony. Należy go wznowić i kontynuować, gdy tylko będzie to możliwe.

W zależności od czasu rozpoczęcia kangurowania wyróżnia się kangurowanie bardzo wczesne, mające miejsce tuż po porodzie, jak i późne, gdy rozpoczyna się wiele dni po porodzie, gdy pozwala na to stan zdrowia dziecka.

Korzyści płynące z kangurowania potwierdzają badania naukowe. Niezakłócony pierwszy kontakt "skóra do skóry" sprawia, że:

• noworodek przytulany przez matkę wycisza się. Dzieci, które miały wczesny kontakt z matką, są spokojniejsze, krócej i rzadziej płaczą,
• polepszają się parametry fizjologiczne dziecka, takie jak temperatura ciała, poziom glukozy, utlenowanie krwi. Wyrównuje się oddech, zwalnia przyspieszone bicie serca,
• łagodnieje ból u dzieci poddawanych bolesnym i inwazyjnym procedurom,
• następuje wyrzut oksytocyny, który przyspiesza obkurczenie się macicy i poród łożyska,
• dziecko szybciej i lepiej adaptuje się do nowych warunków,
• zmniejsza się ryzyko zaburzeń układu krążenia czy układu oddechowego,
• maluch jest kolonizowany florą bakteryjną matki. Można powiedzieć, że otrzymuje swoją pierwszą naturalną "szczepionkę",

- Dziecko podczas kontaktu kolonizuje się florą bakteryjną skóry mamy. To bardzo ważne. Udowodniono, że „korzystne” bakterie, które w tym czasie dotrą do błony śluzowej przewodu pokarmowego, kształtują profil układu immunologicznego człowieka na wiele lat. – mówi prof. Maria Kornacka-Borszewska, kierownik Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego w Szpitalu Klinicznym im. ks. Anny Mazowieckiej w Warszawie. źródło

• zmniejsza się ryzyko wychłodzenia organizmu,
• redukuje się poziom hormonów stresu,
• dziecko uczy się efektywnego ssania,
• rodzi się szczególna więź między matką i dzieckiem, wzmacnia się instynkt macierzyński,
• kangurowanie wpływa pozytywnie na rozwój psychoruchowy dziecka oraz jego kontakt z rodzicami,
• kangurujące mamy mają więcej pokarmu i dłużej karmią piersią, są mniej podatne na baby blues oraz depresję poporodową.

Warto pamiętać, że przebieg pierwszych chwil po porodzie ma wpływ na  fizyczną  i  psychiczną  kondycję  dziecka,  rzutuje także na  dalsze lata jego życia.

Choć kangurowanie  ma wiele zalet i wskazań, istnieją również pewne przeciwwskazania. To:

• niestabilna sytuacja kliniczna noworodka,
• noworodki narażone na intensywny ból,
• drenaż jamy opłucnej,
• okres pooperacyjny,
• nieprzygotowanie rodziców.

Świat o kangurowaniu dowiedział się w latach 70. XX wieku, głównie za sprawą pewnego kolumbijskiego lekarza. Edgar Rey Sanabria, profesor neonatologii, zalecił technikę kontaktu „skóra do skóry” w szpitalu w Bogocie, gdy dla wcześniaków zabrakło inkubatorów. Kangurowanie sprawiło, że śmiertelność maluchów zmniejszyła się o połowę. Ponadto metoda „skóra do skóry” przyspieszyła ich powrót do zdrowia.

Publikacje doktora Reya upowszechniły kangurowanie i stały się początkiem wielu zmian. Z czasem kangurowanie stało się popularne na całym świecie. Zaczęto kangurować nie tylko wcześniaki, ale wszystkie niemowlęta. Ale to nie wszystko.

Na oddziałach szpitalnych zaprzestano rozdzielania mam ze swoimi dziećmi bezpośrednio po porodzie, pozwalając na stały kontakt. Wprowadzono zmianę kolejności zabiegów poporodowych – zamiast odcinania pępowiny, ważenia i mierzenia, najpierw oddaje się noworodka w ramiona mamy i przystawia do piersi.

Jednym z pionierów kangurowania w Polsce jest prof. Jacek Rudnicki, pediatra, neonatolog, kierownik Kliniki Patologii Noworodka Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, który wskazuje, że „metoda ta buduje zaufanie między rodzicami a personelem medycznym, dodaje odwagi rodzicom, dzieciom szczęścia i zdrowia, wzmacnia więź emocjonalną.” źródło